Page 33 - Biologia, Biologia na czasie, podręcznik, klasa 2, zakres rozszerzony

3.2. Rośliny lądowe i wtórnie wodne

Ląd a woda okrywający czy przewodzący. Wyodrębniły się
Warunki życia na lądzie znacznie różnią się od również organy wegetatywne sporofitu: korze-
tych, które panują w wodzie. Najważniejszymi nie, łodygi i liście.
cechami środowiska lądowego są: Rośliny, które wykształciły układ przewo-
duża dostępność światła, dzący z wyspecjalizowaną tkanką przewodzącą
ograniczona dostępność wody, wodę – drewnem, tworzą grupę roślin naczy-
mała gęstość powietrza oraz silne oddziały- niowych. Należą do niej paprotniki, rośliny
wania mechaniczne w postaci wiatru, nagozalążkowe i rośliny okrytozalążkowe.
duże wahania dobowe i sezonowe tempera- Ważne zmiany w związku z opanowaniem
tury. środowiska lądowego dotyczyły również pro-
Opanowanie lądu przez rośliny wiązało cesów rozmnażania. Zapłodnienie u starszych
się z korzyścią w postaci nieograniczonego ewolucyjnie roślin – mszaków i paprotników
dostępu do światła. Wymagało jednak poko- – odbywa się w obecności wody, tak jak u ich
nania wielu trudności, takich jak: ograniczony żyjących w wodzie przodków. Jednak zarod-
dostęp do wody, znaczne wahania temperatury, niki mszaków i paprotników uzyskały cha-
mała gęstość powietrza oraz porywiste wiatry. rakter przetrwalnikowy i dzięki zawartości
W wyniku przystosowania do lądowego trybu w ścianach substancji lipidowej – sporopole-
życia większość roślin wykształciła tkanki niny – stały się odporne na wysuszenie. Z kolei
niespotykane u organizmów pierwotnie rośliny nagozalążkowe i okrytozalążkowe
wodnych: okrywające, wzmacniające i prze- wytworzyły organy generatywne – kwiaty –
wodzące. Zespoły różnych tkanek utworzyły dzięki którym uniezależniły proces zapłodnie-
funkcjonalne układy tkankowe, m.in. układ nia od wody.

Porównanie środowiska wodnego ze środowiskiem lądowym
Środowisko
Czynniki środowiska
wodne lądowe
Dostępność światła mała duża

Dostępność wody nieograniczona ograniczona
Gęstość duża (ok. 1 g/cm ) mała (ok. 0,0012 g/cm )
3
3
Wahania temperatury z reguły niewielkie bardzo duże

Lignina – przełom w ewolucji roślin

Przełomowym wydarzeniem w ewolucji roślin lądowych
stała się zdolność komórek do wytwarzania ligniny. Związek
ten wysyca ściany komórkowe w elementach przewodzących
wodę – naczyniach lub cewkach. Dzięki licznym ładunkom
ujemnym lignina zapewnia dobrą adhezję wody do ścian
komórkowych i jej transport w górę rośliny. Ze względu
na twardość i sztywność stanowi również wzmocnienie
mechaniczne organów roślinnych. Dzięki wytwarzaniu ligniny
rośliny lądowe mogły powiększać swoje rozmiary, a co za tym
idzie – efektywniej wykorzystywać energię świetlną. Lignina usztywnia ściany
naczyń i umożliwia adhezję
wody do ich powierzchni.

95